Uraz mechaniczny, afty, stan zapalny czy podrażnienie jedzeniem – to jedne z najczęstszych przyczyn bólu podniebienia i dziąseł. Nieprzyjemnych objawów nie należy jednak bagatelizować, ponieważ niektóre z nich mogą być zapowiedzią rozwijających się w jamie ustnej nowotworów.
Dyskomfort odczuwany w okolicy podniebienia lub dziąseł jest uciążliwy i w wielu przypadkach utrudnia swobodne spożywanie posiłków i napojów. Każdy niepokojący objaw warto jednak zweryfikować, udając się na wizytę kontrolną do stomatologa lub periodontologa – specjalisty zajmującego się chorobami przyzębia i błony śluzowej.
Uraz mechaniczny lub podrażnienie jedzeniem
Szybkie, nieuważne mycie zębów (najczęściej nową szczoteczką) może spowodować delikatny uraz. Podobnie fragment jedzenia np. świeża skórka od chleba, twarde ciastko lub ość, a także zbyt gorący pokarm, który doprowadzi do lekkiego poparzenia śluzówki. W każdym przypadku dochodzi do podrażnienia podniebienia lub dziąseł, które przez kilka dni mogą powodować dolegliwości bólowe. Dyskomfort może być bardziej odczuwalny podczas spożywania słonych, ostrych lub gorących pokarmów i napojów. Ból powinien szybko minąć, jednak gdyby utrzymywał się dłużej niż 2-3 dni należy zgłosić się do stomatologa.
Afty
Afty to okrągłe, niewielkich rozmiarów zmiany pojawiające się na podniebieniu, wewnętrznej stronie policzka, wargach czy dziąśle. Najczęściej pokryte są białawym lub żółtawym, włókniakowatym nalotem. Powstają wskutek urazu mechanicznego, źle dopasowanej protezy czy niedostatecznej higieny jamy ustnej. Te płytko osadzone nadżerki znikają zwykle po około tygodniu, jednak wywołują w tym czasie spory dyskomfort.
Stan zapalny
Stany zapalne zwykle są skutkiem niewłaściwej higieny jamy ustnej i działania bakterii. Te ostatnie mogą doprowadzić do dyskomfortu, ale i próchnicy czy paradontozy – schorzenia, które jest jednym z głównych czynników odpowiadających za przedwczesną utratę zębów. W przypadku stanu zapalnego niezbędna jest wizyta u stomatologa w celu wykonania higienizacji jamy ustnej, kiretażu, zdezynfekowania kieszonek dziąsłowych i (w niektórych przypadkach) podania antybiotyku.
Choroby towarzyszące lub nowotwory
Niekiedy ból podniebienia lub dziąseł może wywołać choroba refluksowa, która polega na cofaniu się z żołądka do przełyku (a niekiedy do jamy ustnej) treści pokarmowych. Pacjent zwykle odczuwa nieprzyjemne pieczenie w gardle i ból. Dyskomfort w jamie ustnej może być wynikiem cukrzycy i suchości w ustach, którą ona wywołuje. Dodatkowo chorzy mają predyspozycje do licznych infekcji błony śluzowej, stanów zapalnych, kandydozy czy trudno gojących się ran w ustach.
Nieprzyjemny ból podniebienia może być także skutkiem przeziębienia, grypy, anginy, problemów z zatokami, przyjmowania niektórych leków (np. długa terapia sterydami), a także alergii. Czynnikiem alergicznym może być nie tylko jedzenie, ale i produkty kosmetyczne, które zwykle nie są brane pod uwagę przez chorego (pasta do zębów, błyszczyk, szminka czy krem).
Zdarza się również, że ból stanowi efekt rozwijającego się w jamie ustnej nowotworu. Dodatkowo pacjent może wyczuwać guzki, narośle, zmiany w kolorze lub fakturze błony śluzowej. Dlatego jeżeli ból utrzymuje się od kilku do kilkunastu dni bez widocznego powodu, koniecznie zgłoś się do periodontologa.
Zespół Sjogrena
Kolejną przyczyną, która może wywołać ból podniebienia, jest choroba autoimmunologiczna, która określana jest jako zespół Sjogrena. To schorzenie, które wywołuje uszkodzenia ślinianek, prowadząc do nadmiernej suchości w jamie ustnej. W wyniku takich dolegliwości może dochodzić do podrażnienia i bólu podniebienia.
Mononukleoza zakaźna
Ból dziąseł oraz podniebienia może powodować również mononukleoza zakaźna. Oprócz takich dolegliwości, w trakcie infekcji obserwuje się dodatkowo ból gardła, jak również charakterystyczne, czerwone plamki, które występują na podniebieniu miękkim oraz twardym.
Zapalenie zatok
Nieprzyjemny ból podniebienia oraz dziąseł może wywołany być przez zapalenie zatok. Wówczas najskuteczniejszą metodą jest podanie środków obkurczających śluzówkę czy kortykosteroidów.
Jak wygląda leczenie w przypadku występowania bólu dziąseł i podniebienia?
Ból podniebienia oraz dziąseł może być wywołany przez bardzo wiele, różnorodnych przyczyn. W pierwszej kolejności priorytetem jest zbadanie pacjenta oraz postawienie diagnozy. Model leczenia dopasowany zostaje to występującego schorzenia, które wywołuje nieprzyjemne objawy. Dla przykładu, zapalenie podniebienia wymaga wdrożenia innej farmakologii niż infekcja bateryjna, która wymaga zastosowania antybiotyku. Jeśli nieprzyjemne objawy zostały wywołane przez infekcję wirusową, zazwyczaj stosuje się jedynie leczenie objawowe. By uśmierzyć ból i nieprzyjemne dolegliwości, dodatkowo zaleca się stosowanie tabelek do ssania, jak również doraźnych środków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych. Jeśli ból wywołany jest oparzeniem, nie stosuje się żadnego leczenia.
Dolegliwości w jamie ustnej wywołane są przez inne choroby, takie jak np. refluks żołądkowo-przełykowy w pierwszej kolejności wymagają zwalczenia danego schorzenia podstawowego.
Nieprzyjemne pieczenie, ból, zaczerwienione podniebienie czy dziąsła to jednoznaczne wskazanie do podjęcia szybkiej diagnostyki i wdrożenia właściwego leczenia.
Mieszkam i pracuję w Warszawie. Praktykę lekarską prowadzę od ponad dwudziestu lat. Jestem współwłaścicielką kliniki stomatologicznej Trio-Dent, gdzie leczę pacjentów, prowadzę badania naukowe, ale też udzielam pomocy osobom, które jej potrzebują.
